در این نوع دعاوی، شخص در روابط خود با سایر اشخاص حقیقی و حقوقی (از جمله دولت) از منظر اجتماعی یا تجاری یا اقتصادی دچار مشکلی شده است که خواهان حل مسئله توسط دادگاه هایی که شعباتی از آن ها به امور حقوقی اختصاص داده شده است، می باشد.این نوع دعاوی به دو دسته مالی و غیر مالی تقسیم می شود که در دعاوی مالی ، مستقیما مالی مورد مطالبه می باشد و در دعاوی غیر مالی ، مستقیما مالی مورد مطالبه نمی باشد.قابلیت یا عدم قابلیت تجدیدنظر و فرجام خواهی از آثار تشخیص مالی یا غیر مالی بودن دعاوی حقوقی می باشد.در دعاوی حقوقی ، اصل بر مالی بودن دعوا می باشد.

گام اول برای شروع یک دعوای حقوقی ، نگارش دادخواست می باشد.در برگ دادخواست ، خواهان باید نکاتی درباره دعوا مطرح کند و خواسته خود را به اطلاع دادگاه و طرف مقابل برساند. خواهان باید درخواست خود را در فرم های چاپی مخصوص بنویسد.دادخواست باید به دفتر دادگاه صالح تقدیم شود و در نقاطی که دادگاه دارای شعب متعدد می باشد به دفتر شعبه اول تسلیم شود.امروزه در تهران ارائه و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی صورت می گیرد. دادخواست می تواند توسط خود فرد یا وکیلش تکمیل شود. اگر نشانی خوانده مشخص نباشد(خوانده مجهول المکان باشد)در روزنامه کثیر الانتشار یک بار متن دادخواست منتشر خواهد شد و در صورتی که خوانده به دادگاه مراجعه نکند یا لایحه ای به دادگاه نفرستد رای غیابی خواهد بود.

اگر در دادخواست، خواهان یا محل اقامت وی مشخص نباشد، مدیر دفتر دادگاه یا جانشین وی ظرف دو روز از تسلیم دادخواست ، دادخواست را در می نماید.

در امور مدنی ، خواهان و خوانده در هر مرحله از دادرسی می توانند از راه سازش به دعوای خود خاتمه دهند ولی این سازش باید در دفتر اسناد رسمی یا در دادگاه تنظیم شود.

دعاوی حقوقی به دعاوی مدنی ، دعاوی تجاری ، خانواده تقسیم می شود.

دعاوی مدنی مانند الزام به انجام تعهدات ، الزام به تنظیم سند رسمی بیع ،الزام به تادیه ثمن، الزام به تحویل مبیع، مطالبه وجه التزام قراردادی ، الزامات غیرقراردادی ، ابطال قرارداد ، ممانعت از حق ، دعاوی وقف و تولیت ، دعاوی امور بانکی ، اثبات حجر ، گواهی رشد ، دعاوی تعزیر و جعل در اسناد ، دعاوی فک رهن ، ابطال رای داور ، دعاوی مربوط به حقوق ارتفاق ، ممانعت از حق ، اخذ گواهی حصر وراثت ، دعاوی مربوط به صحت و اصالت وصیت نامه عادی ، اثبات نسب ، دعاوی قیومیت ، دعاوی مربوط به حق

دعاوی تجاری مانند دعاوی مربوط به انحلال و تاسیس شرکت ، دعاوی مربوط به ورشکستگی تاجر، دعاوی مربوط به ثبت و انتقال علائم تجاری ، حق اختراع ، دعاوی اوراق بهادار ، دعاوی مربوط به بورس و فرابورس ، ابطال افزایش سرمایه متقلبانه ….

دعاوی خانوادگی مانند طلاق و طلاق توافقی ، فسخ نکاح ، بذل مدت و انحلال نکاح در نکان منقطع ، مطالبه مهریه ، دعاوی حضانت فرزند و سلب حضانت ، ملاقات فرزند ، تقسیط مهریه ، ممنوع الخروج کردن زوج در صورت عدم پرداخت مهریه ، توقیف اموال …