مقررات کنوانسیون حمل و نقل بین المللی راه آهن در خصوص تمامی قراردادهایی که محل بارگیری و محل پیش بینی شده تحویل کالا در دو کشور مختلف عضو این کنوانسیون قرار داشته باشد و یا در صورتی که عملیات بارگیری و تحویل کالا در دو کشور پیش بینی شده باشد که یکی از آن دو کشور عضو کنوانسیون باشند، اعمال خواهد شد.

متصدی حمل(کاربر) می بایست تحویل کالا را بر روی بارنامه گواهی کند و به فرستنده کالا تحویل دهد. برای هر محموله می بایست یک بارنامه تنظیم شود و یک بارنامه نمی تواند متعلق به بیش از یک بار موجود در واگن باشد مگر به صورت دیگری توافق شود. بارنامه باید حاوی محل و روز تنظیم آن، نام و نشانی فرستنده کالا، نام و نشانی متصدی حمل(کاربر) و یا در صورتی که به کاربر تحویل نشده باشد نام و نشانی شخصی که فرستنده کالا را به وی تحویل داده است، محل و روز تحویل بار، محل تحویل کالا، نام و نشانی گیرنده کالا، تعداد بسته بندی و شرح نوع کالا و علائم مشخصه آن باشد و فرستنده موظف است اسناد ضروری را ضمیمه بارنامه کند و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار کاربر قرار دهد.

طبق قرارداد حمل، کاربر متعهد می شود که در ازاء مبلغ معین، کالا را به گیرنده کالا تحویل دهد. بارنامه باید توسط کاربر و فرستنده امضاء شود ولی عدم وجود بارنامه نیز خللی به اعمال مقررات این کنوانسیون وارد نمی آورد. فرستنده کالا موظف است خطرناک بودن کالا را به فرستنده اطلاع بدهد در صورت عدم اطلاع، کاربر این حق را خواهد داشت در هر زمان کالا را –بدون پرداخت هیچ نوع غرامتی- از بین ببرد یا آن را تخلیه نماید. فرستنده کالا می بایست تمامی هزینه های ارسال کالا را پرداخت نماید مگر به گونه دیگری توافق شود.کاربر می تواند هر زمان که بخواهد جهت تطبیق بارنامه و مشخصات کالا اقدام به بازرسی نماید اما این عمل یا باید در حضور فرستنده کالا انجام شود یا در حضور دو شاهد انجام گیرد. همچنین فرستنده نیز دارای این حق می باشد که کاربر را ملزم به بررسی کالا نماید ولی کاربر موظف نمی باشد که این عمل را انجام دهد. در صورت انجام آزمایش توسط کاربر، نتیجه می بایست در بارنامه ذکر شود و وی می تواند تقاضای پرداخت هزینه کند. در صورت عدم تطابق مندرجات بارنامه و کالای ارسالی، نتیجه باید در بارنامه ذکر شود و چنانچه هزینه ارسال کالا در همان زمان پرداخت نشده باشد، هزینه های بازرسی نیز به آن افزوده خواهد شد. در خصوص مسئولیت بارگیری و تخلیه، کاربر و فرستنده می بایست با یکدیگر توافق نمایند ولی در صورت عدم توافق، مسئولیت با کاربر خواهد بود در حالی که در خصوص واگن ها دربست، مسئولیت بارگیری بر عهده فرستنده و مسئولیت تخلیه بر عهده کاربر می باشد. اثبات بارگیری نادرست بر عهده کاربر خواهد بود. در صورتی که مفقودی یا آسیب دیدگی به کالا به دلیل بسته بندی ناصحیح کالا صورت گرفته باشد، فرستنده در مقابل کاربر مسئول شناخته خواهد شد مگر هنگامی که ثابت نماید نقص، آشکار بوده و کاربر از آن آگاه بوده است.

مدت زمان حمل با توافق فرستنده و کاربر تعیین می گردد ولی در صورت عدم توافق، مدت زمان حمل در خصوص بارهای واگن دربست نباید از زمان ارسال 12 ساعت و از زمان حمل برای هر 400 کیلومتر از 24 ساعت و در خصوص ارسال خرده بار(کمتر از یک واگن دربست) نباید از زمان ارسال 24 ساعت و از زمان حمل برای هر 200 کیلومتر از 12 ساعت تجاوز نماید.کاربر می تواند مدت زمان اضافی برای یک دوره مشخص، جهت حمل کالاهایی که ارسال آنها از طریق خطوطی با عرض خط متفاوت، راه های دریایی و کشتیرانی داخلی و جاده در صورت عدم وجود راه های ریلی و یا به دلیل وجود شرایط استثنائی که منجر به ترافیک غیر عادی در بهره برداری می شود، تعیین نماید.

کاربر می بایست بارنامه و کالا را در قبال ارائه سند و پرداخت هزینه ها به تحویل گیرنده تسلیم نماید. هنگامی که کاربر طبق دستورالعمل های لام الاجرا، کالا را به مسئولین گمرک در محل یا کارگزار فوروارد کننده یا به یک انبار عمومی تسلیم نماید، در حکم تحویل کالا به گیرنده خواهد بود. پس از ورود کلا به مقصد، گیرنده می تواند تقاضای تحویل بارنامه و کالا را از کاربر نماید و در صورت احراز مفقودی کالا ظرف مدت 30 روز از انقضاء موعد تحویل، می تواند با نام خود حقوق ناشی از قرارداد را از کاربر استیفاء نماید.گیرنده پس از پرداخت هزینه ها و دریافت بارنامه می تواند زمانی که بازرسی جهت بررسی خسارت یا مفقودی کالا صورت نگرفته است از دریافت بار امتناع ورزد. فرستنده کالا این حق را دارد که از کاربر تقاضا کند حمل کالا را ادامه ندهد یا کالا را به شخص دیگری جز تحویل گیرنده قید شده در بارنامه تحویل بدهد، یا کالا را در محلی غیر از محل قید شده در بارنامه تحویل بدهد و یا تحویل کالا را به تاخیر بیندازد. زمانی این حق از بین خواهد رفت که گیرنده بارنامه را دریافت کرده باشد یا کالا را پذیرفته باشد. از زمان تدوین بارنامه برای گیرنده این حق به وجود می آید که قرارداد حمل را اصلاح نماید (مگر فرستنده در بارنامه به گونه دیگری قید نموده باشد) و کاربر موظف است اوامر و دستورات تحویل گیرنده را اجرا نماید. در صورتی که گیرنده بارنامه را تحویل گرفته باشد، کالا را پذیرفته باشد و یا حق تحویل کالا را به شخص ثالثی واگذار نموده باشد، حق اصلاح قرارداد گیرنده از میان خواهد رفت. در صورتی که فرستنده یا گیرنده قصد اصلاح قرارداد را داشته باشند، موظفند رونوشت بارنامه که تمامی اصلاحات در آن قید شده است را به کاربر تسلیم نمایند. تمامی خسارات ناشی از اصلاحات قرارداد بر عهده فرستنده یا تحویل گیرنده ای که اصلاحات را در قرارداد اعمال نموده است، می باشد. انجام اصلاحات در صورتی ممکن است که اصلاحات، خللی به حقوق فرستندگان و تحویل گیرندگان دیگر و عملکرد عادی شرکت کاربر وارد نکند و موجب تجزیه کالا نشود.در صورتی که به هر علتی اعمال اصلاحات ممکن نباشد، کاربر موظف است فورا به اطلاع مرجع صادر کننده دستورات، برساند و در صورت قصور، کاربر مسئول شناخته خواهد شد ولی غرامت پرداختی نباید از میزان پیش بینی شده در خصوص مفقود شدن کالا بیشتر باشد.چنانچه کاربر بدون درخواست رونوشت بارنامه که حاوی اصلاحات فرستنده می باشد اقدام به اعمال اصلاحات نموده باشد، مسئول خسارات وارده به گیرنده خواهد بود ولی غرامت پرداخت نباید از میزان پیش بینی شده در خصوص مفقود شدن کالا بیشتر باشد.

در صورتی که حمل کالا ممکن نباشد، کاربر هم می تواند در خصوص تغییر مسیر تصمیم بگیرد و هم می تواند با ارائه اطلاعات به ذینفع درخواست ارائه طریق نماید، در صورتی که ادامه حمل کالا ممکن نباشد، کاربر از شخص ذینفع تقاضای ارائه طریق می نماید و در صورتی که در زمان مناسب دستورات به اطلاع وی نرسد، با در نظر گرفتن نفع ذینفع حق تصمیم گیری در خصوص کالا را دارد. چنانچه شرایط مانع از تحویل کالا شود، کاربر باید فورا فرستنده را مطلع کند و از وی درخواست ارائه طریق نماید مگر هنگامی که فرستنده در بارنامه قید نموده باشد که در صورت بروز مشکل کالا به وی پس فرستاده شود.در صورتی که شرایط مانع تحویل کالا قبل از وصول ارائه طریق خاتمه یابد، کاربر می بایست کالا را به گیرنده تحویل دهد و فورا به اطلاع فرستنده برساند.در صورتی که گیرنده از پذیرش کالا امتناع نماید، فرستنده می تواند ارائه طریق نماید.

چنانچه کالا در معرض تضییع یا فساد باشد یا هزینه نگهداری کالا از ارزش کالا بیشتر باشد یا در مدت زمان معقول از ذینفع دستوراتی که وی به طور منطقی ملزم به انجام آنهاست دریافت ننماید، کاربر می تواند اقدام به فروش کالا نماید. نحوه فروش بر حسب عرف و قوانین محلی که کالا در آنجا قرار دارد، تعیین خواهد شد.

کاربر به دلیل مفقودی، آسیب دیدگی جزئی و کلی و خسارات وارده به کالا ناشی از مدت زمان طولانی حمل کالا، مسئول شناخته خواهد شد ولی درصورتی که این خسارات ناشی از قصور کاربر نباشد یا به دلیل عیب ذاتی کالا یا شرایط موجود به وجود آمده باشد و کاربر توانایی پیشگیری و اجتناب از آن را نداشته باشد و یا به خاطر بسته بندی ناصحیح کالا یا بارگیری نادرست فرستنده و تخلیه بار نادرست گیرنده باشد،  وی بری از هرگونه مسئولیتی خواهد بود.

هرگاه حمل کالا توسط چند کاربر متوالی صورت بگیرد، مسئولیت هر یک در زمان حمل کالا تا زمان تحویل کالا می باشد و زمانی که کاربر انجام عمل حمل کالا را چه به صورت جزئی چه به صورت کلی به کاربر جانشین واگذار نماید، در صورت بروز خسارت کاربر درمقابل ذینفع مسئول شناخته خواهد شد.

در صورتی که یک محموله مجددا ارسال شود و مفقودی یا آسیب دیدگی بخشی از بار محرز شود، فرض بر این گذاشته خواهد شد که این رویداد در آخرین حمل، به وقوع پیوسته است.

ظرف 30 روز از زمان پیش بینی شده تحویل، گیرنده دارای این حق می باشد که کالا را مفقود شده تلقی نماید و هنگام دریافت خسارت، کتبا درخواست نماید در صورتی که کالا ظرف یک سال از پرداخت خسارت پیدا شود، فورا به اطلاع وی برسانند و کاربر نیز کتبا این درخواست را تایید نماید.در صورتی که کالا پیدا شود، ذینفع می بایست ظرف 30 روز پس از دریافت خبر، درخواست نماید که در مقابل هزینه های حمل کالا و بازپرداخت غرامت دریافت شده (بابت عدم وصول کالا) کالا به وی تحویل داده شود ولی با این وجود، ذینفع حق اقامه دعوای غرامت بابت دیرکرد تحویل کالا را خواهد داشت. در صورتی که کالا پس از مهلت یک ساله پیدا شود، کاربر طبق عرف و قوانین محلی که کالا در آنجا پیدا شده است، تصمیم گیری می نماید.

در صورت مفقود شدن جزء یا کل کالا، کاربر باید در کنار سایر خسارات و هزینه های پرداخت شده، غرامت کالا را بپردازد و نحوه محاسبه غرامت به این شکل خواهد بود که کاربر می بایست قیمت مبادله کالا را بپردازد و در صورت عدم وجود چنین قیمتی، می بایست قیمت رایج بازار را بپردازد و در صورت عدم وجود قیمت رایج بازار، می بایست برحسب ارزش کالا از همان نوع و کیفیت در محلی که می بایست کالا را تحویل دهد، غرامت بپردازد. غرامت نباید از 17 واحد از هر کیلوگرم از کسری وزن ناخالص فراتر رود.

در صورت مفقود شدن یا آسیب دیدگی کالا به دلیل بیش از اندازه طول کشیدن زمان حمل، غرامت پرداختی توسط کاربر نباید از چهار برابر هزینه حمل فراتر رود. در خصوص کالاهایی که نوعا به گونه ای می باشند که در جریان حمل و نقل، معمولا در معرض کاهش قرار می گیرند، کاربر فقط تا 2 درصد کاهش وزن کالای مایع یا کالای بارگیری شده در وضعیت مطلوب و 1 درصد وزن کالاهای خشک مسئول خواهد بود، البته میزان مسئولیت کاربر همیشه ثابت نمی باشد ممکن است در مواردی ثابت شود که خسارت وارده ناشی از عللی نبوده که بتواند آن میزان خسارت را توجیه کند. در صورت مفقود شدن کالا، غرامتی بابت کاهش وزن هنگام حمل به ذینفع تعلق نخواهد گرفت.کاربر و فرستنده می توانند در بارنامه، بهره ای را جهت آسب دیدگی، مفقودی و یا بیش از اندازه طول کشیدن زمان حمل قید نمایند، در صورت مفقود شدن یا آسیب دیدگی بخشی از بار، کاربر باید فورا آن را به اطلاع ذینفع برساند و رونوشت گزارشی که مبنی بر میزان آسیب دیدگی، حدود ضرر و زیان ناشی از خسارت وارده و وزن کالا می باشد، به ذینفع ارائه دهد. ذینفع این حق را خواهد داشت که گزارش واصله را نپذیرد و گزارشی توسط کارشناس توافق شده یا انتصابی توسط دادگاه یا دیوان را درخواست نماید.

حق استناد به مسئولیت کاربر، زمانی از بین می رود که ثابت شود کاربر از روی عمد یا با داشتن علم بر احتمال ورود خسارت به کالا، سهل انگاری نموده است.

در صورت مطالبه کالا، از روز مطالبه و در صورت عدم مطالبه کالا از روز ارائه دادخواست، ذینفع می تواند بهره غرامت را به میزان 5 درصد در سال دریافت نماید. در صورتی که ذینفع در مهلت متعارف، مدارک مورد نیاز جهت تسویه حساب به کاربر تحویل ندهد، از زمان مهلت انقضاء یافته تا زمان تحویل مدارک، بهره ای به ذینفع تعلق نخواهد گرفت.

مسئولیت حمل و نقل مسافر از طریق ریلی:

در خصوص حمل مسافر، کاربر در صورت مفقودی یا آسیب دیدگی جسمی و روحی مسافر مسئول شناخته خواهد شد مگر در مواردی که ثابت شود حادثه به وقوع پیوسته، به دلیل شرایطی به وجود آمده است که توسط شخص ثالث رخ داده است یا ارتباطی با عملیات ریلی ندارد و کاربر، با وجود مراقبت های لازم، نتوانسته از وقوع پیشامد اجتناب نماید. در صورتی که حادثه توسط شخص ثالث به وقوع پیوسته باشد و کاربر به صورت مطلق از مسئولیت بری نباشد، ذینفع می تواند فقط به کاربر رجوع نماید، البته حق رجوع کاربر به شخص ثالث، از وی سلب نمی شود. در صورتی که حمل توسط چند کاربر متوالی صورت بگیرد، کاربری مسئول خواهد بود که حادثه در زمان ارائه خدمات وی، به وقوع پیوسته است.در صورت وجود کاربر جانشین، هر دو کاربر مشترکا مسئول خواهند بود. در صورت فوت مسافر، غرامتی به افرادی که تحت حمایت و نگهداری متوفی بوده اند، تعلق خواهد گرفت و هزینه های ضروری پرداخت خواد شد. در صورتی که مرگ بلافاصله اتفاق نیفتد، هزینه های ضروری درمان پرداخت خواهد شد و غرامتی جهت جبران خسارت ایام از کار افتادگی کلی یا جزئی به فرد پرداخت خواهد شد. ذینفع باید ادعای خود را به صورت کتبی به کاربری که علیه وی اقامه دعوا صورت گرفته است، تحویل بدهد. حق اقامه دعوا در صورتی برای ذینفع ساقط خواهد شد که شخص ظرف 12 ماه، بروز خسارت به مسافر را، به کاربر اطلاع ندهد. مهلت مرور زمان دعاوی ناشی از قرارداد حمل، در خصوص مسافر سه سال پس از به وقوع پیوستن حادثه و در خصوص سایر اشخاص ذینفع سه سال پس از مرگ مسافر مشروط بر این که دعوا ظرف مدت 5 سال از وقوع حادثه برای مسافر اقامه شود.

حداکثر میزان غرامت پرداختی، برای هر نفر 175000 واحد محاسبه و به صورت یکجا یا به شکل مستمری سالیانه پرداخت خواهد شد و در صورت مفقودی یا آسیب دیدگی اشیاء مربوط به مسافر، غرامتی تا سقف 1400 واحد برای هر نفر، محاسبه خواهد شد.

محل رسیدگی به دعاوی مربوط به حمل، دادگاه ها یا دیوان های کشورهای عضو کنوانسیون کوتیف که با توافق طرفین عقد معین شده اند، خواهد بود، در صورت عدم توافق، دادگاه یا دیوان اقامتگاه اصلی خوانده و یا محل شعبه یا موسسه ای که قرارداد حمل را منعقد نموده است و اقامتگاه مسافر نیز بوده است، می باشد.

دعاوی و اقدامات قانونی در حمل و نقل ریلی:

ذینفع میبایست ادعای خود را به صورت کتبی به کاربری که علیه وی اقامه دعوا صورت گرفته است، تحویل بدهد. در اقامه دعوا از سوی فرستنده، وی موظف است رونوشت بارنامه را ارائه دهد در غیر این صورت می بایست اختیار نامه ای از تحویل گیرنده ارائه کند یا مدرکی دال بر این باشد که گیرنده از تحویل کالا امتناع کرده است، ارائه دهد و در اقامه دعوا از سوی گیرنده، در صورتی که بارنامه به وی تسلیم شده باشد، موظف است بارنامه ارائه بدهد. در صورت پرداخت غرامت، کاربر می تواند رسید وجه وصول و نسخه اصلی یا رونوشت بارنامه را پشت نویسی کند و در آن قید کند تسویه حساب صورت گرفته است. اقامه دعوا تنها علیه کاربر اول یا کاربر نهایی یا کاربری که مسئولیت حمل آن بخش را دارد، صورت می گیرد. در خصوص کاربرهای متوالی، اقامه دعوا علیه کاربری صورت می گیرد که می بایست کالا را تحویل می داده است یا  نام وی با رضایت خود در بارنامه ذکر شده است حتی در زمانی که بارنامه و کالا را دریافت نکرده باشد. در صورتی که ذینفع حق دعوا علیه چند کاربر را داشته باشد زمانی که علیه یکی از آنها اقامه دعوا کند، حق رجوع به سایر کاربرها را نخواهد داشت. همچنین ذینفع با تحویل کالا، حق هرگونه اقامه دعوا را -حتی در صورت آسیب دیدگی، بیش از اندازه طول کشیدن زمان حمل و مفقود شدن بخشی از کالا- اسقاط نموده است مگر در صورتی که ثابت شود مفقودی یا آسیب دیدگی کالا قبل از پذیرش توسط گیرنده اتفاق افتاده است یا کاربر، گزارشی مبنی بر فقدان یا آسیب دیدگی کالا ارائه نداده است یا مفقودی یا آسیب دیدگی کالا در زمان تحویل غیر قابل تشخیص بوده است که در این صورت، پس از آگاهی از ورود خسارت، ذینفع 7 روز از زمان تحویل کالا فرصت دارد تایید ورود خسارت را از کاربر تقاضا نماید، علاوه بر این، باید ثابت شود که خسارت وارده بین زمان بارگیری و زمان تحویل به وقوع پیوسته است. مهلت مرور زمان دعاوی ناشی از قرارداد حمل، یک سال خواهد بود.

محل رسیدگی به دعاوی مربوط به حمل، دادگاه ها یا دیوان های کشورهای عضو کنوانسیون است که با توافق طرفین عقد معین شده اند، خواهد بود، در صورت عدم توافق، دادگاه یا دیوان اقامتگاه اصلی خوانده و یا محل شعبه یا موسسه ای که قرارداد حمل را منعقد نموده است و یا محل تحویل کالا به کاربر و یا محل تحویل پیش بینی شده به گیرنده، می باشد.