مجموعه قوانین و مقررات مربوط به عبور و مرور و هدایت هواپیماها، فرودگاه ها، حق پرواز و بهره برداری از هوا و روابط حقوقی و تجاری ناشی از آن را، حقوق هوایی در بر می گیرد. حمل و نقل هوایی برای تمام کشورها چه در عرصه داخلی چه در عرصه بین الملل، مزایای زیادی در بر دارد. استقبال گسترده کشورها موجب شد تا کنوانسیونی جهت یکسان سازی شرایط حمل و نقل بین المللی در ورشو به تصویب برسد که کنوانسیون مربوط به یکسان سازی برخی مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی منتهی شد که در سال 1955 به موجب پروتکل منعقده در لاهه و در سال 1971 به موجب پروتکل گواتمالا اصلاح گردید. ایران نیز به این کنوانسیون پیوسته است. این معاهده فقط در پرواز های بین المللی، در خصوص حمل و نقل کالا و مسافر و وسایل شخصی که در ازاء آن اجرتی گرفته شده باشد قابل اجرا می باشد.

در این معاهده، هر نوع حمل و نقلی که مبدا و مقصد آن در سرزمین دو طرف عضو کنوانسیون باشد یا مبدا و مقصد در سرزمین یکی از اعضاء باشد و نقطه توقفی در خارج از سرزمین توسط یک کشور عضو یا غیر عضو پیش بینی شده باشد، حمل و نقل بین المللی نام می گیرد. حمل و نقل هوایی شامل مدت زمانی است که کالا یا لوازم شخصی در اختیار متصدی حمل و نقل قرار گرفته باشد. صرف نظر از این که متصدی حمل و نقل یا شخص آسیب دیده تابع چه کشوری می باشند، حمل و نقل می بایست  میان دو کشوری باشد که به این معاهده پیوسته اند.

علاوه بر کنوانسیون ورشو، کنوانسیون مونترال در سال 1999 تصویب گردید که اصلاحیه های متعددی جهت نظم بخشیدن به آشفتگی های متعدد قوانین هوایی ارائه نمود. ایران ، هنوز کنوانسیون مونترال نپیوسته است.

قرارداد حمل و نقل کالا از طریق هوایی:

بارنامه سندی است که طبق آن ، حمل کننده متعهد می شود در ازاء مبلغی معین کالا را از یک نقطه به نقطه دیگر حمل کند. هر متصدی می تواند از فرستنده بخواهد که بارنامه ای تنظیم کند و به وی تحویل دهد و هر فرستنده می تواند از متصدی بخواهد که بارنامه را بپذیرد. فرستنده می بایست بارنامه هوایی را در سه نسخه اصلی تنظیم کند و همراه کالا به متصدی تحویل دهد. نسخه اول مخصوص متصدی حمل و نقل می باشد که فقط امضاء فرستنده لازم است، نسخه دوم مخصوص گیرنده می باشد که امضاء فرستنده و متصدی را باید داشته باشد(متصدی هنگام قبولی کالا می بایست بارنامه را امضاء کند) و نسخه سوم را متصدی امضاء می کند و همراه کالا فرستاده می شود و تحویل گیرنده باید آن را امضاء کند.

در صورتی که بسته ها بیش از یک عدد باشد متصدی می تواند از فرستنده بخواهد که برای هر بسته بارنامه ای جداگانه تنظیم نماید.

محل و تنظیم سند بارنامه، نقاط مبدا و مقصد، نقاط توقف مورد توافق(به شرط آنکه متصدی در صورت لزوم، بدون آن که وصف بین المللی بودن حمل و نقل را از بین ببرد، بتواند نقاط را تغییر دهد) ، نام و نشانی فرستنده و اولین متصدی حمل و نقل، در صورت لزوم نام و نشانی گیرنده، تعداد بسته ها و نوع بسته بندی و علائم مشخصه آن، وزن و ابعاد کالا، نوع بسته بندی کالا و مشخصات ظاهری آن، در صورتی که هزینه حمل توافقی باشد تاریخ و محل پرداخت و شخصی که باید آن مبلغ را بپردازد، در صورتی که قیمت کالا هنگام تحویل پرداخت می گردد قیمت کالا و هزینه های احتمالی مترقبه آن، مبلغی که جهت خسارت به کالا در نظر گرفته شده است، تعداد نسخ بارنامه هوایی، اسناد ضمیمه بارنامه هوایی، مهلت مقرر برای انجام حمل و نقل و شرح مسیر(در صورتی که توافق صورت گرفته باشد)و این نکته که مقررات حمل و نقل و مسئولیت مربوط به آن تابع کنوانسیون ورشو می باشد، می بایست در بارنامه ذکر شود.

در صورتی که متصدی کالای بدون بارنامه یا کالایی با بارنامه ناقص را قبول نماید، نمی تواند با استناد به این کنوانسیون خود را بری یا مسئولیت خود را محدود نماید. در مقابل، فرستنده مسئول تمام خسارات ناشی از نادرست بودن یا کامل نبودن و یا نامنظم بودن اظهارات خویش در برابر متصدی می باشد.

فرستنده می تواند قبل از تحویل کالا به شخصی که در بارنامه ذکر شده است، کالا را پس بگیرد ولی اعمال این حق نباید به متصدی حمل و نقل یا به فرستندگان دیگر ضرری وارد کند و می بایست هزینه ناشی از اعمال حق خود را پرداخت نماید.در صورتی که اجرای دستورات فرستنده ممکن نباشد، متصدی باید مراتب را به اطلاع وی برساند. اگر متصدی بدون تقاضای ارائه بارنامه، کالا را در اختیار شخصی به دستور فرستنده بگذارد، مسئول جبران خسارت در برابر شخصی که دارای بارنامه است می باشد و فرستنده نیز مسئول جبران خسارت متصدی حمل و نقل است. تا لحظه ای که وظایف گیرنده آغاز نشده است ، حقوق ناشی از کالا در اختیار فرستنده می باشد و در صورتی که گیرنده از قبول بارنامه یا کالا امتناع نماید و یا دسترسی به او مقدور نباشد، حقوق وی در اختیار فرستنده کالا قرار می گیرد. متصدی حمل و نقل می بایست به محض وصول کالا گیرنده را در جریان بگذارد مگر آن که به گونه دیگری توافق شده باشد. در صورتی که متصدی مفقود شدن کالا را قبول نماید یا هفت روز از تاریخی که تحویل می بایست در آن زمان صورت می گرفت گذشته باشد، گیرنده کالا می تواند برای گرفتن حقوق ناشی از قرارداد حمل و نقل اقدام نماید. در صورتی که خلاف این شرایط توافقی صورت بگیرد، می بایست صریحا در بارنامه ذکر شود.

حمل و نقل هوایی شامل حمل و نقل از طریق دریا، رودخانه، زمین و یا حتی خارج از فرودگاه نمی شود اما اگر در قرارداد حمل و نقل بارگیری یا تحویل یا انتقال کالا از یک وسیله به وسیله دیگری پیش بینی شده باشد، خسارات وارده در حکم خسارات هوایی می باشد. در صورتی که متصدی ثابت کند خسارات وارده مربوط به عمل خود و یا عامیلن وی نبوده است، مسئول شناخته نخواهد شد.در صورتی که متصدی ثابت کند خسارت وارده مربوط به عمل خود زیان دیده می باشد، دادگاه می تواند وی را جزئا یا کالا از خسارت مبری سازد.

مسئولیت متصدی حمل و نقل در خصوص ورود خسارت به کالا یا لوازم شخصی ثبت شده، در هر کیلوگرم 250 فرانک می باشد مگر آنکه فرستنده در هنگام تحویل به متصدی ارزش ویژه ای برای کالا اظهار داشته باشد و در صورت لزوم مبلغ بیشتری پرداخت نموده باشد.

قرارداد حمل و نقل مسافر از طریق هوایی:

به شخصی که دارای قرارداد حمل و نقل می باشد و به وسیله هواپیما حمل می گردد، مسافر گفته می شود.

متصدی حمل و نقل مسئول تمام خساراتی که هنگام سوار یا پیاده شدن یا حین پرواز به مسافرین وارد شده است، می باشد.در صورت بروز خسارت درحمل و نقلی که توسط چند متصدی حمل و نقل به ترتیب صورت گرفته است، مسافر یا نماینده وی تنها می توانند علیه متصدی بروز حادثه یا تاخیر، اقامه دعوا نمایند.مگر این که متصدی حمل و نقل اول، صریحا مسئولیت تمام مسیر مسافرت را بر عهده گرفته باشد.

مسئولیت متصدی حمل و نقل در خصوص ورود خسارت به مسافر بر اساس این کنوانسیون یکصد و بیست و پنج هزار فرانک می باشد مگر آنکه طرفین مسئولیت بیشتری را توافق نموده باشند.درباره اشیائی که مسئولیت نگهداری آنها با مسافر می باشد، مسئولیت متصدی از پنج هزار فرانک تجاوز نمی کند.

دعاوی ناشی از حمل و نقل هوایی:

هر شرطی ناظر بر قیمت کمتر از ذکر شده برای جبران خسارت کالا یا مسافر یا تحدید مسئولیت متصدی باطل و بلا اثر خواهد بود.در صورتی که متصدی به صورت عمدی یا خطایی که طبق قوانین دادگاه رسیدگی کننده عمدی محسوب شود، خسارتی وارد آورد یا عاملین وی که در حدود وظایف خود عمل کرده اند خسارتی به بار آورند، متصدی نمی تواند به قوانین این کنوانسیون که مسئولیت وی را سلب یا محدود کرده است، استناد نماید.دریافت لوازم شخصی یا کالا بدون اعتراض توسط گیرنده، حاکی از این است که کالا بدون نقص تحویل داده شده است مگر خلاف آن ثابت گردد.

در خصوص کالا یا لوازم شخصی، فرستنده یا گیرنده می توانند مضاف بر این که علیه آخرین متصدی حمل و نقل اقامه دعوا می نماید، علیه شخصی که در زمان خسارت یا تاخیر یا انهدام و یا فقدان کالا یا وسایل شخصی، متصدی حمل و نقل بوده است اقامه دعوا نمایند.

در صورت بروز خسارت، گیرنده بلافاصله پس از مشاهده خسارت حداکثر سه روز از تاریخ تحویل برای خسارت وارده بر لوازم شخصی و حداکثر هفت روز از تاریخ تحویل برای خسارت وارده بر کالا مهلت دارد تا به متصدی حمل و نقل شکایت نماید.شکوائیه حداکثر ظرف 14 روز از تاریخ دریافت باید به متصدی حمل و نقل تسلیم شود.شکایت باید کتبا بر روی بارنامه یا در برگ جداگانه نوشته شود. در صورتی که در مهلت مقرر از متصدی شکایت صورت نگیرد، اقامه دعوا علیه وی امکان پذیر نمی باشد مگر در فرضی که متصدی مرتکب تقلب شده باشد.در صورت فوت شخصی که موجب ورود خسارت شده است، دعوا علیه قائم مقام قانونی اموال وی اقامه خواهد شد.

انتخاب دادگاه برای اقامه دعوای جبران خسارت، بر عهده خواهان می باشد. خواهان می تواند در دادگاه محل سکونت متصدی، مقر اصلی کار متصدی یا یکی از شعباتی که قرارداد حمل و نقل در آنجا منعقد گردیده است، اقامه دعوا نماید.جریان دادرسی و طریقه محاسبه مهلت مقرر تابع قوانین دادگاه رسیدگی کننده خواهد بود.

در صورتی که ظرف دو سال از تاریخی که هواپیما وارد مقصد شده است یا می بایست در آن تاریخ وارد می شده است یا از تاریخی که حمل و نقل متوقف شده است، اقامه دعوا  از طرف زیان دیده صورت نگیرد، حق مطالبه خسارت زایل خواهد شد.