به هرگونه محموله به استثناء حیوانات زنده و محموله هایی که طبق مفاد قرارداد باربری باید روی عرشه کشتی حمل شود و در عمل نیز به همین صورت حمل شده باشد، بار گفته می شود. مالک یا اجاره کننده کشتی(متصدی باربری) و فرستنده بار ، قرارداد باربری منعقد می نمایند که این قرارداد می بایست بر اساس بارنامه دریایی یا اسناد مشابه دیگری که برای حمل و نقل کالا می باشد ، منعقد شود که به استناد این قرارداد ، رابطه بین متصدی باربری و دارنده بارنامه از زمان صدور بارنامه تعیین می گردد.
بارنامه دریایی، سندی است که در آن مشخصات کامل بار باید قید شود و توسط فرمانده کشتی یا کسی از طرف او برای این منظور تعیین شده است، امضاء گردد. بارنامه دریایی یا اسناد مشابه دیگری که برای حمل و نقل کالا به کار می روند، در واقع رسید دریافت بار می باشند و متصدی بار متعهد می شود که بار توسط کشتی به مقصد حمل می شود و به تحویل گیرنده داده می شود.
متصدی باربری مکلف است قبل از شروع هر سفر، کشتی را آماده دریانوردی کند، کارکنان و تجهیزات و تدارکاتی که برای سفر مورد نیاز است فراهم آورد و کلیه قسمت های کشتی که برای حمل کالا مورد استفاد قرار می گیرد، آماده نماید و در کمال دقت ، کالاها را بارگیری، جا به جا، حمل، محافظت و تخلیه نماید.
پس از قبول مسئولیت و وصول کالا، متصدی یا عامل وی یا فرمانده کشتی به درخواست فرستنده بار موظفند بارنامه دریایی صادر نمایند. در بارنامه دریایی، فرستنده بار می بایست قبل از شروع بارگیری علائم مشخصه ای را بر روی کالا درج نماید.(در کالای بدون روپوش بر روی خود کالا درج می شود و یا اگر کالا در صندوق می باشد، علائم به گونه ای درج می شود که تا پایان سفر از بین نرود) بارنامه دریایی می بایست ظرف 24 ساعت پس از بارگیری تنظیم و به امضاء برسد.
فرستنده باید تعداد بسته یا مقدار یا وزن را کتبا تعیین کند. فرستنده بار نسبت به صحت علائم مشخصه و تعداد بسته یا مقدار یا وزن آن در مقابل متصدی بار مسئول شناخته می شود و می بایست غرامت متصدی را در مقابل خسارات ناشی از عدم صحت اظهارات خویش بپردازد. البته متصدی باربری موظف به ایفاء تعهدات و مسئولیت خویش می باشد و فقط در برابر فرستنده مسئولیتش محدود خواهد شد.
در صورتی که اخطاریه ای مبنی بر خسارت و یا فقدان بار، به متصدی باربری و نماینده وی در بندر تخلیه اعلام نگردد، نقل مکان بار و تحویل به کسی که به موجب قرارداد باید به وی تحویل صورت می گرفته است به منزله تحویل بار می باشد. در صورتی که خسارت یا فقدان بار به صورت آشکار نباشد، اخطاریه ظرف سه روز پس از تحویل بار می بایست تسلیم گردد.
*در صورتی که هنگام تحویل کالا به متصدی باربری، وضع و حالت کالا مورد بررسی طرفین قرار گرفته باشد، اخطار کتبی ضروری نمی باشد. ادعای خسارت و فقدان بار پس از گذشت یک سال از تاریخ تحویل و در صورت عدم تحویل بار، از تاریخی که می بایست به تحویل گیرنده تسلیم می شده است، مسموع نخواهد بود.
مهم ترین نکته ای که در این مبحث وجود دارد این می باشد که هرگونه شرط در جهت سلب یا تحدید مسئولیت متصدی باربری یا کشتی درباره خسارت وارد بر بار یا فقدان آن ناشی از تقصیر، غفلت، تسامح در انجام وظایف و تعهدات باطل و بلااثر خواهد بود.(حکم مزایای بیمه و شروط شبیه به آن که به نفع متصدی بار می باشد نیز باطل و بلا اثر می باشد.) البته متصدی باربری می تواند به صورت جزئی یا کلی از حقوق خود صرف نظر نماید و بیشتر از مسئولیت پیش فرض خود، مسئولیت بپذیرد. قید انصراف یا افزایش حقوق متصدی بار در بارنامه الزامی می باشد.
پس از صدور بارنامه، نمی توان تحویل بار قبل از رسیدن به مقصد را مطالبه نمود مگر اینکه نسخه اصلی قابل انتقال بارنامه به فرمانده کشتی یا متصدی بار تسلیم گردد در صورتی که انجام این امر ممکن نباشد، تحویل بار در مقابل وثیقه مناسب صورت خواهد گرفت.
اگر بار در معرض تضییع و فساد باشد، در صورتی که کسب اجازه از مالک ممکن باشد با اجازه وی و در غیر این صورت فرمانده کشتی می تواند با اطلاع دادستان محل(در داخل کشور) و کنسولگری های دولت جمهوری اسلامی ایران و یا مراجع رسمی و صلاحیتدار(درخارج از کشور) آن را بفروشد و سپس به فرستنده و تحویل گیرنده اطلاع دهد.
کشتی یا متصدی بار، در صورت بروز موارد ذیل، مسئول نخواهند بود:
1-در صورتی که فرمانده، کارکنان، راهنمایان و یا ماموران مجاز متصدی باربری هنگام دریانوردی و یا اداره امور کشتی غفلت و یا قصوری انجام دهند.
2-آتش سوزی که به سبب خطای به فعل متصدی باربری نباشد.
3-هنگامی که بلایای طبیعی و جنگ، شورش یا اغتشاش و محدودیت های قرنطینه حادث شود.
4-در صورتی که بازداشت یا متوقف شدن کشتی در نتیجه اقدامات قهریه یا به سبب امر مقامات قانونی یا مقامات قضایی باشد.
5-در صورتی که فرستنده بار یا نماینده وی، از فعل یا ترک فعلی که باید انجام می داده خودداری نموده است.
6-در صورتی که فقدان یا خسارت به کالا به دلیل تغییر مسیر کشتی جهت نجات جان افراد و اموال در دریا باشد.
7-در صورتی که بسته بندی کالا نقص داشته باشد و یا علائم مشخصه کالا کامل نباشد و یا عیوب مخفی با دقت کافی قابل کشف نباشد یا هر علت دیگری که ناشی از فعل یا تقصیر متصدی باربری یا نماینده مجاز وی باشد ولی این افراد بتوانند ثابت نمایند فعل یا تقصیر آنها تاثیری در بروز خسارت یا فقدان کالا نداشته است.
8-در صورتی که فرستنده اطلاعاتی درباره اجناس قابل اشتعال و انفجار و خطرناک نداده باشد و بارگیری انجام شود ، متصدی بار می تواند بدون هیچگونه غرامت یا هزینه ای قبل از تخلیه در مقصد به طور مستقیم یا غیر مستقیم از حمل آنها جلوگیری به عمل بیاورد و آنها را تخلیه و بلا اثر سازد.
متصدی باربری یا کشتی، مسئول خسارتی زاید بر صد لیره برای هر بسته کالا نمی باشند مگر این که متصدی باربری و فرستنده مبلغی بیش از مبلغ ذکر شده، تعیین بنمایند.
مرور زمان در حمل کالا، یک سال از آغاز زمانی می باشد که گیرنده یا نماینده وی اطلاع یابد که کالا آماده تحویل می باشد.اگر کشتی تخلیه شود و محموله دراختیار مقامات بندری قرار گیرد، در صورتی که مقامات بندری نماینده گیرنده کالا باشند، تحویل انجام گرفته است در غیر این صورت تا زمانی که گیرنده کالا از آماده تحویل بودن کالا اطلاع نداشته باشد، تحویل صورت نگرفت است. در هر موردی که بتوان ثابت نمود حمل کننده اصل قرارداد را نقض کرده است مرور زمان اعمال نخواهد شد. مرور زمان صریحا در پشت بارنامه ها قید شده است.
کلیه دعاوی علیه متصدی می بایست ظرف یک سال از تحویل کالا و یا یک سال از تاریخی که کالا در آن زمان می بایست تحویل داده می شد است طرح شود. در صورتی که کالا بیمه شده باشد، بیمه گر در حدود خسارتی که قبول کرده است در مقابل اشخاصی که مسئول وقوع حادثه یا خسارت هستند قائم مقام بیمه گذار می باشد و اگر بیمه گذار اقدامی کند که منافی با حقوق بیمه گر باشد، در مقابل بیمه گر مسئول شناخته می شود. پس از پرداخت خسارت، بیمه گر ضمن دریافت وکالتنامه اقدامات لازم را انجام می دهد. در صورتی که بیمه گر فقط مقداری از بار را بیمه کرده باشد فقط به همان میزان می تواند به عامل ورود خسارت رجوع کند و برای مابقی خسارت بیمه گذار باید اقدام کند.